ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ... ΚΡΙΤΙΚΩΝ!

Προσωπικά πιστεύω ότι στη σημερινή κοινωνία και με τα σημερινά δεδομένα, αποτελεί μια εντελώς αλητήρια προσέγγιση, η αρνητική κριτική ενός κειμένου. Κι αυτό διότι: α) λειτουργεί ως παράγων λογοκρισίας, β) λειτουργεί ως παράγων αποτροπής για διάβασμα από άλλους ανθρώπους, γ) ανεξάρτητα από το αν αρέσει προσωπικά σε εμάς ένα γραπτό, το γραπτό αυτό είναι προσωπικό προϊόν ενός ανθρώπου για το οποίο έχει καταθέσει την ψυχή του, έχει προβληματιστεί και έχει ως στόχο να προβληματίσει και εμάς τους υπόλοιπους. Υπό την έννοια αυτή, απαγορεύω στον εαυτό μου να ασκήσει αρνητική κριτική σε οποιοδήποτε γραπτό. Αν δεν μου αρέσει ένα γραπτό, το βάζω στην άκρη, αλλά ΔΕΝ ΤΟ ΞΕΦΩΝΙΖΩ. Αν μου αρέσει, απλώς το συνιστώ και σε άλλους.
Οι σημερινοί επαγγελματίες κριτικοί βιβλίων, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν κάνουν άλλο από το να «θάβουν» όλους όσοι έχουν γράψει ένα βιβλίο! Και το πλέον εμετικό, είναι το ότι γράφουν αυτά που γράφουν, ασκώντας τη φαρμακερή τους κριτική, χωρίς ποτέ να έχουν γράψει οι ίδιοι κάτι αξιόλογο ή ακόμα χωρίς ποτέ να έχουν γράψει οτιδήποτε.
Η νεοελληνική πραγματικότητα μπορεί να επεκτείνει την ιστορία αυτή, σε ένα σωρό άλλους τομείς, όπως: κριτική τηλεόρασης, βιβλίου, τέχνης, κινηματογράφου, μουσικής… και πάει λέγοντας… Ο Ελληνας κριτικός, βγάζει λεφτά κριτικάροντας τους άλλους – ποτέ τον εαυτό του. Ο Ελληνας κριτικός, θα έπρεπε να ονομάζεται ΚΥΡ-ΤΙΚΟΣ! Γιατί δεν κάνει άλλο από το να... κυρτώνει την οπτική του κάθε ανθρώπου. Δικαίωμα κριτικής έχει ο οποιοσδήποτε, αλλά η προσπάθεια ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ άλλων, μέσω της κριτικής, να διαβάσουν, να απολαύσουν ένα έργο τέχνης, να ακούσουν μουσική, ΧΩΡΙΣ ΣΟΒΑΡΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ, δεν εντάσσεται σε άλλο πλαίσιο παρά μόνο σε εκείνο της ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ.
Επειδή δε, η λογοκρισία δεν συνάδει με την δημοκρατία, συνιστάται η αποφυγή όχι του διαβάσματος της όποιας κριτικής, αλλά η αποφυγή στο καναλιζάρισμα της σκέψης μας, που προσπαθεί να επιβάλλει ο/η κριτικός.
Αφορμή για τις σκέψεις αυτές πήρα από μια συνέντευξη που έδωσε η συγγραφέας Παυλίνα Νάσιουτζικ στην «Ελευθεροτυπία». Την Παυλίνα Νάσιουτζικ δεν την γνωρίζω. Ξέρω μόνο ότι είναι συγγραφέας, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962, ότι σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, ότι έχει διδακτορικό Φιλοσοφίας, έχει συνεργαστεί με το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, ενώ μελέτες και άρθρα της δημοσιεύονται σε περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων.
Η ίδια λέει ότι «…η γραφή είναι μια πράξη εγωιστική και εκκεντρική…. Αν αρχίσεις να σκέφτεσαι τι να γράψεις, τότε έχεις χάσει το παιχνίδι….» Και έχει απόλυτο δίκιο.
Γεγονός είναι ότι οι κριτικοί της προσάπτουν πολλά. Εγώ θα μείνω σε κάποια αποσπάσματα από την συνέντευξή της στο περιοδικό «Ε» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (8ης Φεβρουαρίου 2009, τ. 930), όπου ανάμεσα στα άλλα λέει και τα εξής:
«-Δεν γίνεται να έχει βγάλει κάποιος χρήματα με τίμιο τρόπο;
-Όπως λέει ο Μάρξ, αν μπορούσε κανείς να γίνει πλούσιος με την εργασία του, όλοι οι εργαζόμενοι θα ήταν πλούσιοι.
-Δηλαδή, τα πολλά λεφτά βγαίνουν πάντα βρώμικα;
-Οπωσδήποτε. Γι αυτό και –για να επαναλάβουμε τον Μαρξ- τα πρώτα πτώματα που ξεβράζει ο καπιταλισμός είναι τα πτώματα των πλουσίων.
-Νέοι άνθρωποι σαν τον Αλέξη Τσίπρα, για παράδειγμα, δεν νομίζετε ότι αποτελούν κάποια ελπίδα στις μέρες μας;
-Για να αποτελέσει κάποιος ελπίδα πρέπει να έχει το θάρρος και τη γενναιότητα να πάει κόντρα και στους πολλούς. Όταν έχεις την αγωνία στο μάτι μη χάσεις τους νοικοκυραίους, δεν γίνεται. Για μένα οι πραγματικοί κουκουλοφόροι βρίσκονται μέσα στη Βουλή. Στο ’’Άξιον Εστί’’ υπάρχει ο άνθρωπος με το σβησμένο πρόσωπο. Τον θυμάστε…. ο καταδότης. Αυτός, λοιπόν, που φοράει την κουκούλα και δείχνει τους άλλους είναι η εξουσία».
Ανεξάρτητα από τις δριμείες κριτικές που της έχουν ασκηθεί, ανεξάρτητα από τα όσα γράφει στα βιβλία της με τον τρόπο που τα γράφει, ανεξάρτητα από το αν κρίνεται ως σνομπ ή όχι, αυτά τα λόγια της, εμένα προσωπικά με αγγίζουν.
Επαναλαμβάνω, την Παυλίνα Νάσιουτζικ δεν την γνωρίζω και μάλλον δεν θα την γνωρίσω ποτέ. Αλλά πώς θα κριτικάρω έναν αστό, προσάπτοντάς του μομφή (!) επειδή είναι αστός, όταν εγώ ο ίδιος είμαι αστός; Μήπως εγώ αποτελώ υπόδειγμα ΑΝΑΧΩΡΗΤΗ; Δεν ζω, κινούμαι, εργάζομαι, διασκεδάζω, πονώ, κλαίω, φοβάμαι, αγωνιώ για ένα μέλλον μέσα στα πλαίσια ενός αστικού περιβάλλοντος, μιας πόλης όπως η Αθήνα; Χρησιμοποιώντας, ταυτόχρονα, ένα κατ΄ εξοχήν αστικό εργαλείο, όπως το Ιντερνετ, για να εκφέρω τις απόψεις μου, δημοσιοποιώντας τες; Αλίμονο, αν ο καθένας μας αναλωνόταν στην κριτική όσων γράφουν οι υπόλοιποι. Γιατί ο διάλογος δεν μπορεί να αποτελεί μονόδρομο μέσα από τα blog – κι ας χρησιμοποιείται έτσι… Ο διάλογος πρωτίστως χρειάζεται επιχειρήματα. Κι όποιος τα διαθέτει, είναι πολύ εύκολο να πείσει και τους υπολοίπους. Χωρίς κραυγές και ηλίθια συνθήματα.
Αυτά…